Deze dagen doen je weer denken. Omdat je er tijd voor hebt, tijd voor maakt. Je ontdekt weer een stukje van je eigen manier van werken.
Ik liep een interessante opdracht mis. Net voor Kerst hoorde dat ik de opdracht om de sociaal-economische ontwikkelpool voor de reconstructie in Overijssel niet kreeg. Mijn offerte, als een van de vijf!, had het net niet gehaald. De opdracht bestond eruit om met een paar goede mensen, een sterk team, samen met initiatiefnemers tot projectuitwerking te komen. Een opdracht die me op het lijf gesneden is. Blijkbaar is dat niet overgekomen, want ik kan me niet voorstellen dat anderen daarin beter zijn.
Waar ben ik goed in, waar moet een opdrachtgever mij voor hebben? Geef me een aantal losse elementen, dingen, mensen, stukjes van het probleem en van de oplossing, gedachten, instrumenten en laat toe, sterker nog, formuleer dat er wat nieuws uitkomt wat in de richting komt van een werkbare oplossing. Centraal daarin: stukjes en delen en vertrouwen en waardering dat het goed komt. De ideale setting voor een adviseur die meer doet dan adviseren maar die zich ook als een ontwikkelaar, begeleider van processen opstelt.
Want waarin heb ik het afgelopen jaar het meeste schik en succes behaald: met de IJsselhoeven, met het verhaal voor Noordoost-Overijssel, het onderzoek in het kader van URBAL. Werken met heel veel losse einden, 'losse' mensen, stukjes van de werkelijkheid, met een gebied dat zichzelf niet kent en waardeert. Maar ook, werken met een club mensen die je mag en die je vertrouwt. Ruimte krijgen (of soms nemen) om tot oplossingen te komen, niet weten waar je uitkomt maar wel weten dat je tot een goed resultaat kunt komen. Op zo'n moment stop ik er dan ook extra veel energie in, gewoon omdat het een kick geeft, het proces en het resultaat.
Soms zijn processen moeilijker, vooral omdat je te weinig stukken hebt om mee te spelen of die stukken niet zelf in handen hebt: de recreatie-uiterwaard Stobbenwaard is vooralsnog zo'n verhaal: de belangen nog niet goed in kaart gebracht, de mensen nog niet gemobiliseerd. Een belangrijke onbekende en ongrijpbare factor en partij, is Rijkswaterstaat, de PKB - de naam alleen al -. Ook in Dalmsholte moet ik nog de versnelling krijgen, want ook daar heb ik voor mijn eigen stuk wel een overzicht, maar het moet passen in een geheel van voorstellen waar ik te weinig over te zeggen heb. En bij de Petrus Hoeve liep het helemaal mis, omdat die teveel op (ook fysieke) afstand was. Mijn fout.
Dus, die creativiteit gebruiken en genereren, van waaruit oplossingen, samen met mensen die het aangaat, als vanzelf naar voren komen. Klinkt abstract, maar de HX projecten moeten het duidelijk maken.
Heb nu zoveel ervaring, dat ik succes wel of niet moet kunnen verzekeren.
Daaraan dacht ik ook nu Lies en ik deze dagen weer met erg veel plezier van Heimat I hebben genoten, alle 11 episodes. Het meesterwerk van Reitz dat we 25 jaar geleden voor het eerst in een marathonzitting bij de VPRO zagen.
Nu bekijk je het tegelijk als een verslag van gebeurtenissen, van de ene scène naar de volgende. Maar je ziet het ook als een episch verhaal: de opbouw, de ontwikkeling van de karakters, die geweldige Maria. Je (Lies meer dan ik) ziet het als een verhaal vol symboliek: foto, film, glas. Maar ik merk dat ik er ook naar kijk als een documentaire van het 'eigen' leven: de dingen en gebruiken, de manier van kijken, de wijsheid en onwijsheid. Je kunt dingen plaatsen en kunt soms voorspellen wat gaat gebeuren, je hebt het zelf meegemaakt of meebeleefd. Dat is een wijsheid die nu goed te gebruiken is, de wijsheid van het leven.

In mindere mate had ik ook zo'n ervaringen bij het lezen van 'Een jongen van het dorp' van Chris van Esterik, dat ik deze dagen las. Het boek gaat over de laatste 100 jaar in Ingen, een dorp in de Betuwe, aan de hand van veel verhalen van mensen. Ook hier weer voor een stuk mijn eigen leven. Vooral dat stukje over de definitieve economische omslag in de fruitteelt eind jaren zestig die ik zelf meemaakte bij het plukken en snoeien in de Bongerd van 'Sraar van Laar' in Maasbree. Een goed boek zeker als je in de IJsselvallei woont en met gebiedsontwikkeling bezig bent. Jammer dat het boek uiteindelijk steeds prekeriger wordt en je af en toe oproept om mee te zwelgen in de nostalgie van weleer en het behoud van het dorpseigen en zo. Een vreemd soort populisme.
Wel bedacht ik toen ik het boek aan het lezen was, dat we in het handboek IJsselhoeven, dat we nu maken, node een deel missen over de sociale geschiedenis verbonden aan de IJsselhoeven: de grote en kleine boeren, de arbeiders, de steenfabrieken, de bepalende figuren in de IJsselvallei,de verhouding tussen dorpen en buurten, etc. Een schone taak voor de volgende fase van het project.

Op dit moment overleggen we van uit de Stichting IJsselhoeven met een aantal clubs of het niet verstandig zou zijn om de IJsselvallei opgenomen te krijgen in het Nationale Landschap (NL) Veluwe.
Het Nationaal Landschap Veluwe is in de Nota Ruimte aangewezen als een van de 20 NLen in Nederland. Alleen de begrenzing ervan moet nog precies worden vastgesteld. De grens is nu nog steeds het bosgebied van de Veluwe.
Wat houdt de status NL in?
1. NL zijn gebieden van uitzonderlijke landschappelijke (natuur, water, cultuurhistorie) kwaliteit. Een NL gaat uit van de unieke landschappelijke kwaliteiten van het gebied en versterkt die.
2. In NLen vindt een nul-groei plaats. Dat wil zeggen geen bevolkingsgroei door migratie (groeikern etc) maar slechts groei als gevolg van natuurlijke aanwas en (extra) woningbouw als gevolg van woningverdunning. Dat is iets dat nu ook al in het streekplan Gelderland voor het grootste deel van het gebied wordt aangegeven.
3. Extra fondsen voor natuur & landschap en cultuurhistorie. Landschap - en natuurbeheerspakketten worden in de toekomst alleen nog toegewezen aan NL en aan EHS, waaronder de EVZ.
Is het haalbaar, de IJsselvallei als onderdeel van het NL Veluwe?
De Raad voor het Landelijk Gebied heeft opmerkingen gemaakt over de selectie van de Veluwe als NL. NLen moeten een bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteit hebben, die ook internationaal wat voorstelt. Op zich valt die wat de Veluwe betreft nogal tegen want de Veluwe is een fraai, aaneengesloten, maar eigenlijk maar gewoon bosgebied, zonder veel extra kwaliteiten; wel met een ingelegen nationaal park en nog enkele andere cultuurhistorische relicten. Eigenlijk is de Veluwe pas bijzonder door de gebieden die er om heen liggen, de Randmeerkust, de echte Veluwerand, met sprengen en beken, oerbanken, etc en door de relatie met de rivieren in het zuiden en in het oosten, met de IJsselvallei dus.
De IJsselvallei kent volgens het streekplan, de waardevolle open landschappen, de poelen en kolken, de unieke polder Nijbroek, de hanken en de dijken, de IJsselhoeven. Kwaliteiten die we in de loop van het project IJsselhoeven ook hebben vastgelegd en die straks in een boekje komen over het project, in 'een doosje IJsselhoeven'.
Waarom is opname van de IJsselvallei in het NL zo van belang voor de IJsselvallei?
1. Omdat de IJsselvallei nu een 'beleidsleeg', 'wit' gebied is, dat er wat tussen/bij hangt. Als je er niets doet dan wordt het gebied verder opgebruikt.
2. Omdat een duurzame, grondgebonden landbouw daarmee een kans houdt voor het gebied; want die is essentieel is voor het behoud van de openheid van het gebied. Ook een multifunctionele - volgens Marente het nieuwe woord voor verbrede landbouw - landbouw heeft veel meer kans in een NL vanwege de aantrekkelijkheid van het gebied voor kleinschalige recreatie etc.. De discussie zal gaan over het landbouwontwikkelingsgebied en de intensieve veehouderij in het algemeen, voor zover die de kernkwaliteiten van het gebied geweld aandoen.
3. Om de mogelijke Ruimte voor de Rivier maatregelen goed in te kunnen passen: geen groene rivier Veessen-Wapenveld, met aan weerskanten 6 meter hoge dijken die de openheid van het gebied doorsnijden, maar andere oplossingen die meer bij de kwaliteit van het landschap passen.
4. Om met name in die gebieden waar de druk van stedelijke uitbreiding groot is zoals de Stedendriehoek, de landschappelijke structuur en kwaliteit te beschermen. Want daar staat heel wat te gebeuren als je de regionale structuuurvisie Stedendriehoek 2030 mag geloven. Een immense groei, met of zonder bypass, is voorzien ook van de, nu, kleine kernen. Als je de kleine kernen zelf vraagt, dan moet er alleen maar meer gebouwd worden om de supermarkt overeind te houden! Zelfs in een NL is gepaste groei mogelijk en anders hou je de echte groeikernen er maar uit. Dat kan dus ook.
5. Om de extra gelden voor landschappelijke versterking te behouden; dat is ook voor de toekomst van een duurzame landbouw in de IJsselvallei, groene diensten etc, van essentieel belang.
Kortom, de inzet is om het Nationale Landschap Veluwe, waarin de IJsselvallei een te onderscheiden eenheid blijft, uit te breiden tot aan de IJssel met inbegrip van de Overijsselse delen en van zoveel mogelijk gebied van de Stedendriehoek; en de IJsselvallei is het gebied van boven Arnhem tot Kampereiland, in ieder geval tot Hattem.
Veel werk dus. Doe mee zou ik zeggen, meld u aan. Kan bij mij.

Laatst hadden we onze 'salon', zeg maar een gezellige zondagmiddag iedere twee maanden met een aantal gelijkgestemden in Terwolde en Nijbroek. Ik zei op een gegeven moment; "wij zijn met zijn allen de overheid." Zo'n dramatische uitspraak heb ik waarschijnlijk ook ergens opgepikt maar ik pieker er nog steeds over. Waarom is die waar of niet en wat betekent het eigenlijk?
Ik blijk me te ergeren aan uitspraken als: ze doen maar daar in Den Haag. We mogen als burger opkomen voor het eigenbelang, en mogen dat op alle mogelijke manieren doen. Assertief tegen alles wat met overheid te maken heeft.
Een paar overwegingen daarbij.
Overheid is niet hetzelfde als regering. De regering hoef je - zoals ik deze - niet te zien zitten, om het toch met de uitspraak eens te zijn. De overheid is iets, een organisatie, een organisme, waaraan we alles wat we niet zelf af kunnen, hebben opgedragen, om dat voor ons uit te voeren. We moeten constateren dat meer dan ooit een grote afstand, sommigen zeggen kloof, bestaat tussen burger en overheid. Dat heeft F. en de zijnen en alle nieuwe populisten daarna, duidelijk gemaakt.
De overheid is zich de laatste jaren blijkbaar ervan bewust, dat ze iets moet doen aan het verkleinen van de afstand en ze doet dat, naar mijn smaak, op een volstrekt hulpeloze en verkeerde manier; namelijk door overheid weer te vertalen als regering. We moeten praten over die zaken die met bestuur te maken te maken hebben namelijk: referenda, gekozen burgemeesters, gekozen minister president, verandering van kiesstelsels. Oninteressante en ineffectieve zaken om de kloof te dichten.
Op hetzelfde moment bedenkt de regering als overheid bijvoorbeeld dat marktwerking van belang is dus volgt liberalisering van zorg, elektriciteit, openbaar vervoer. Al die 'dagelijkse zaken' waar we direct mee te maken hebben. In die gevallen treffen we een overheid die al beslist heeft en het alleen beter-moet-verkopen-aan-de-burger-die-er-niets-van-begrijpt. De overheid die ergens achter 0800 nummers en info@ …. en vreselijk telefoonmuziekjes verscholen zit, als je met zorgen en vragen zit. De meeste bedrijven, die fuseren om de dienstverlening beter te maken, zijn mogelijk nog erger.
Gek genoeg bestaat bij de overheid wel de drive om te decentraliseren, alles dichterbij de burger te brengen. Zie eens wat er allemaal is gedecentraliseerd vanuit Den Haag! Wet op Maatschappelijke Ondersteuning (zorg en welzijn) gaat naar de gemeente, 'ruimtelijke ordening' wordt veel algemener bepaald en moet verder worden verfijnd & vastgesteld door de provincies en daarna weer door de gemeenten. Het beleid voor het landelijk gebied komt bij de provincies terecht. Van der Hoeven heeft nu weer gezegd dat de scholen zelf moeten bepalen hoe ze de opvang van kinderen tot 18.30u regelen als ze het maar wel doen. Het probleem bij al deze zaken is dat de drive weer zo groot is dat de arme, lagere bestuurslagen kreunen, dat ze wel de lasten en zeker niet de vergelijkbare instrumenten krijgen. En, ik merk op geen enkele manier dat duidelijk is waarom het allemaal gebeurt: dat het er uiteindelijk om moet gaan om de overheid dichter bij de burger te brengen.
We creëren in de overheidsgebouwen, een nieuwe overheid die weliswaar niet meer in Den Haag zit maar nu in de Provinciale - wat doet die dan wel, zullen de meeste burgers zich afvragen - en als we niet uitkijken achter de opgeschaalde gemeentelijke 0800-nummers en bureaus zitten. Want we hebben nog steeds de ambtenaren die een beleid uitvoeren, regels toepassen en zelden in staat gesteld worden te werken vanuit de overtuiging dat het hun, mijn, onze overheid is.
De komende maanden krijgen we alle goedbedoelde informatie weer over ons heen, tot aan de verkiezingen: de overheid verengt dan nog meer tot regeren, in dit geval het gemeentebestuur. Verkozen worden bepaalt in de komende tijd weer vooral wat we van de overheid mogen verwachten.

Wat een leven. Een maand geleden hadden we afscheid genomen van de zomer: vandaag, de laatste mooie dag van dit jaar, ….' Onzin dus, het gaat maar door, het blijft mooi weer. Eergisteren hielden we bij lentetemperaturen een geslaagd symposium over hoogstamboomgaarden in de IJsselvallei. Gedeputeerde Piet Jansen klonk daar met Rob le Rutte, als initiatiefnemer', op het welslagen van de middag.

Het werd zeer geslaagde bijeenkomt vooral ook door de manier waarop het was opgezet. Geen lange inleidingen maar ik mocht deskundigen interviewen in een zaal waar ook veel informatie was over hoogstamfruit. De uitkomst: hoogstamfruit is bijzonder fruit maar om er een 'product' van te maken zijn de boom, de bongerd, het beeld van een bijzonder gebied, de historie waarschijnlijk belangrijker. Wil je er iets mee dan moet je samenwerken met de commerciële sector, met afnemers, productontwikkelaars. Een sapcentrifuge, de 'Saftmobil' die op Overkempe stond, is voor hoogstam alleen, voorlopig een brug te ver. Nu moeten verder met alle suggesties en voornemens.
De dag ervoor, dinsdag 25 oktober, hadden we een bijeenkomst van de IJsselhoeven NV, het initiatief om na te gaan of en op welke manier, de Stichting IJsselhoeven zich op de markt van onroerende IJsselhoeven, zou moeten begeven. Een illuster gezelschap op een bijzondere plaats, de Nijensteen. Ook hier was het devies: samenwerken met andere partijen, niet direct focussen op de boerderij en de huizen. Maar de inspiratie en uiteindelijke motivatie moet komen uit de ontwikkeling van het gebied, de IJsselstreek. NV Bergkwartier en IJssellandschap zijn goede voorbeelden van een bredere aanpak: het 'toegewijde landschap' van IJssellandschap spreekt erg aan.
Komend weekend een tegenbezoek van bestuurders, ondernemers en gewoon mensen uit oostelijk Duitsland (Dessau, Fläming) van wie we enkelen vorig jaar om deze tijd troffen in Leipzig bij de Rijdende Workshop. Jammer dat er maar een paar deelnemers van vorig jaar nu aanwezig kunnen zijn. Te laat uitgenodigd en in een gekke periode; het schijnt vakantie te zijn. Niets van gemerkt.

Vandaag een heel intensieve en geslaagde werkatelier georganiseerd samen met Annoesjka Wintjes van Alterra, over 'IJsselhoeven en ruimtelijke kwaliteit'. Dat kwam door de bijdragen van Albert Corporaal van Alterra, Gert-Jan Jansen van de Hof van Twello over de Meent, centrum voor regionale economie en Wim Braakhekke van Bureau Stroming over anders omgaan met nieuwe, in ons geval groene, rivieren. Allemaal verhalen die inspireerden. Maar het is ook geslaagd door de betrokkenheid van de leden van de werkgroep IJsselhoeven - weer een keer een dag eraan opgeofferd - en van vertegenwoordigers van organisaties en besturen in het gebied. Woensdagavond 12-10-gaan we er mee verder in Wapenveld. Welkom.
Waar ik echt heel verdrietig van word, is dat mensen zich opgeven, niets laten horen en er gewoon niet zijn, terwijl je er wel op rekent. Gewoon niet fatsoenlijk. Eigenlijk begint de ergernis al doordat je achter iedereen aan moet bellen, ofschoon je gevraagd hebt, op naam, om zelf te reageren. Natuurlijk hoor je dan: "Maar als je eens wist hoeveel uitnodigingen er komen …." "Brief gezien/niet gezien/ligt ergens anders, maar stuur hem nog eens?"
Waar ik nog wel eens over wil schrijven is het feit dat met name overheden zo ontzettend slordig met initiatieven van bewoners omgaan. Natuurlijk de goeden niet te na gesproken. Als ze eens wisten hoeveel voordeel ze kunnen hebben van de bereidheid van mensen om zich in te zetten voor hun omgeving en mee te denken en te zoeken naar oplossingen waar iedereen wat aan heeft, dan zouden zaken vaak soepeler gaan. Sterker nog, wat maakt Ruimte voor de Rivier toch een krampachtige indruk in het gebied, hoe slecht gedraagt de burgemeester van de gemeente Voorst zich niet als we als Stichting IJsselhoeven belet vragen! Ook burgers hoeven niet alles te pikken.

Vandaag heeft het dames 1 team van Protos, de studentensportvereniging in Utrecht, voor het eerst in de door HX gesponsorde tenues gespeeld.

De opdrachten zullen vanaf nu binnenkomen.
Och ja sponsoring. Het is eigenlijk heel erg dat kunst, cultuur, sport, en zelfs onderwijs en gezondheid het moeten hebben van een extra bijdrage van sponsors. En waarom sponsort een bedrijf? Alles bij elkaar zal het wel opleveren, maar vaak gaat het om niet als gierig bekend te staan (in een dorp, in en wijk wanneer de harmonie nieuwe instrumenten nodig heeft of de sport een nieuwe accommodatie), om te laten zien hoezeer je de zaak toegedaan bent, om 'overlast' en maatschappelijke argwaan af te kopen, om extra belastingaftrek te krijgen. Iedere reden is er een. Ik doe het omdat dochter Wieb bij Protos speelt en toevallig, zolang ze daarvoor wordt geselecteerd, in dat team speelt.
Sponsoring wordt eigenlijk pas erg als je een concert bijwoont dat …. (naam sponsor) - concert heet of dat het team in de …… (naam sponsor) competitie uitkomt. On-etisch dat één bedrijf met de eer van een bijzondere voorstelling of sportinspanning mag gaan strijken, waar het part nog deel aan heeft. Dan te beseffen dat het allemaal geld is van de klanten dat verrekend wordt in de prijzen van de producten. Maar dan heet het reclame. Als het geld dan bovendien niet geheel rechtmatig verkregen is (denk aan de bouwfraude), is het helemaal navrant. Vreemde maatschappelijke mechanismen toch, sponsoring.
Als de dames van Protos maar hoog eindigen dit zeizoen en HX in ere houden.

Merk dat ik allang geen nieuwe projecten meer heb ingevoerd. Net of ik geen werk meer heb maar alles behalve dat. Alleen, er lopen een paar inzetten langer door dan voorzien. Dat is goed en ook niet goed want, zoals ik al eerder zei, ik hou ervan om nieuwe projecten op te pakken. Gisteren begonnen met het maken van de sociale en economische paragraaf - hardnekkig sociaal-economisch genoemd - in het uitwerkingsplan Dalmsholte. Een uitdagende klus omdat er in eerste instantie niet direct aangrijpingspunten zijn, anders dan dat er gewoon mensen wonen met ambities, wensen maar ook gewoon tevredenheid. Ik heb op de startworkshop geprobeerd sociaal en economisch tot een even belangrijk aspect te benoemen als de andere, meer fysieke opdrachten, maar dat lukt nog niet zo goed. Integraal betekent dat er ook gedacht wordt aan voorzieningen, vrijkomende bedrijfsgebouwen, nieuwe vormen van werkgelegenheid. Zonder echt in te gaan op de sociale en economische effecten van ingrepen vanuit water, natuur, landbouw. Alsof die maatregelen alleen een technische en milieu relevantie hebben, aan te tonen via de MER. Eigenlijk had er allang een Leefomgevings/leefbaarheids Effect Rapportage zijn. Standaard. Er is dus nog het een en ander te doen.
Dus, nieuwe projecten:

• Dalmsholte
• Voorbereiden veldwerk als onderdeel van de bijeenkomst in het kader van het URBAL project op 29 september. Later meer.
• Uitwerken plannen voor Hof van Twello waar men onbedaarlijk aan het versterken van de regionale ecoinomie werkt.
• Voorbereiden tegenbezoek vanuit Dessau, Fläming na de geslaagde rijdende workshop eind vorig jaar.

Op vakantie geweest een paar weken, geen mooi weer, koud en teveel regen maar veel gezien. Het was ook een soort HX vakantie.
Achtereenvolgens:

• Het MARTa, het nieuwe museum van Gehry in Herford, Duitsland. De openingstentoonstelling liet de Heroes van Jan Hoet zien, welbekende werken.
• Toen door naar Niederlauzitz, het bruinkoolgebied bij Cotbus langs de Poolse grens waar op dit moment een IBA (Internationale BauAusstellung) plaatsvindt: een twintigtal projecten verspreid over een (te)groot gebied die allemaal uiteindelijk gaan bijdragen aan regionale ontwikkeling en het karakter van het gebied versterken. We bezochten het IBA centrum aan de rand van een oude groeve die met vele andere, onder water gezet gaat worden en een nieuw merengebied gaat vormen; verder een halfontmantelde bruinkoolcentrale; ook een net nieuw gebouwd Abbaufördergerät - een van de ijzeren monsters die we van Ferropolis al kenden maar nu nog groter leken; ook de bruinkooldagbouw zelf, de slagvelden van de industrie in dat deel van oostelijk Duitsland. Die industrie bestond bijvoorbeeld uit de nu ook leegstaande, gigantische textielfabrieken in Gubin. Verder de beide parken naar wiens grondlegger deze IBA is genoemd, Fürst Pückler, een vreemde, bevlogen, excentrieke man. Zijn beide parken Branitz en Bad Muskau zijn prachtige voorbeelden van Engelse landschapsontwerpen. Even de grens over naar Polen vooral om te zien dat het heel goed is dat de nieuwe steungelden vanuit Europa vooral richting het oosten gaan. Nog iets gezien van de krimpende steden problematiek in Cotbus.
• Dresden: een unieke kunstcollectie in een stad die de oorlog en de DDR nog lang niet te boven is. Iedere keer vroegen we ons weer af of het klopt dat er eerst en vooral aandacht is voor het herstel van alle cultuurhistorische waardevolle gebouwen en dat daarna pas de woongebieden aan de beurt komen om hersteld te worden.
• In Frankfurt het Rhein-Main Park bezocht, ten minste een klein deel ervan want het is een mega project met heel erg veel partners en belangen, en de filosofie ervan meegekregen: Maak in een dichtbevolkt gebied waar steeds meer vraag is naar ruimte om te wonen en werken, de groene ruimte zo waardevol dat bestuurders en belangenpartijen er maar zo niet aan kunnen komen. Doe dat via het aanleggen van routes door die gebieden. Die gebieden worden dan waardevoller en meer geapprecieerd door de mensen die er komen recreëren. De routes, - en dat is uniek - worden versterkt door ze aan te planten met fruitbomen, te markeren met kunstobjecten (stenen, poorten). Ze verbinden plekken waar iets gebeurt, iets te zien of te beleven is. Dat moet om de halve/hele kilometer zijn en het object bestaat niet alleen uit een zuivelboerderij maar bv een rosarium, een natuurgebiedje, een bezoekerscentrum, een kunstwerk, een speelplaats.
  Ook nog Frankfurt bezocht, het deze keer erg tegenvallende Museum voor Moderne Kunst. Is de moderne kunst toch niet een beetje aan het doodgaan?
• Hornu: op weg naar Watou in België hebben we Grand Hornu bezocht bij Mons/Bergen, waar een meneer Gorge rond 1820 voor zijn arbeiders, vooral om ze te binden, een eigen citée bouwde met een arbeidersdorp met 450 betaalbare huizen, twintig kroegen, winkels, werkplaatsen en dat allemaal in één complex, 'onder architectuur'. Het complex is heel mooi gerestaureerd en er is een museum voor moderne kunst (ivm de wisseling van exposities was dat dicht), prachtig ingebouwd in het complex.
• Na een kort bezoek aan Brussel, tenslotte de poëziezomer in Watou bezocht. Die was deze keer wat zwaar op de hand, door slecht weer en thema (passage = dood, oorlog, grens).

Dus inspiratie voor een Rhein-Main park benadering in de Stedendriehoek, of een IBA in de IJsselvallei als een verzet tegen de drieste plannen van Rijkswaterstaat, waartegen in de tussentijd al verzet is ontstaan. Kortom werk genoeg en dus weer aan het werk.

Dick Pels, socioloog, publicist over het fenomeen F., heeft het in de NRC van gisteren erover dat het helemaal niet zo erg is, en zelfs goed, dat we in Nederland last hebben van een zwakke identiteit. Zwakke identiteit geeft veel meer kans om tot vernieuwing te komen, om een platform te hebben waarop echte democratie haar werk kan doen. We moeten weer een land zijn waar de trots eruit bestaat dat het "zich altijd moest aanpassen en door zijn kleinheid minder hang naar monumentalisme heeft gehad.(…..) Het is jammer dat de kosmopolitische traditie is platgeslagen. Parallel aan het verdwijnen van het multiculturele ideaal is ook het internationale ideaal verdwenen." Dat is allemaal maar al te waar.
Het gaat telkens om het gevoelige evenwicht tussen een arrogantie van de sterke identiteit - wij hebben het goed voor elkaar in onze joods-christelijke of white-anglo-saxon-protestant traditie -tegenover een bewustzijn, zelfbewustzijn, dat de wereld oneindig veel groter is en dat de relaties daartussen uit meer bestaan en juist meer bestaan dan de economische relaties; dat is het platte globalisme waar je blijkbaar met een live 8 tegenaan moet.
De passages in het concept ontwikkelingsperspectief Noordoost-Overijssel, waar het gaat om identiteit, moet ik dus aanpassen, want ik had erin geschreven dat een zwakke identiteit geen probleem is. Maar eigenlijk wist ik niet zo goed waarom dat zo is. Als het gebied het in gezamenlijkheid klaar krijgt om zich (zelf)-bewust te zijn van de verschillende elementen van een identiteit, het christelijke Staphorst, het - letterlijk en figuurlijk - tobbende Hardenberg, - de oudere glorie van Ommen en Dalfsen, en daarmee gezamenlijk iets mee te doen, dan wordt het iets. Maar het gezamenlijke moet uiteindelijk wel meer opleveren dan je alleen kunt bereiken. Gebiedsgericht werken moet leiden tot die meerwaarde.
Dat allemaal overdacht ik vanmorgen al fietsend en pratend met vriend Menno met wie ik iedere zondagmorgen een uur of twee fiets. Het gekke is dat we nog iedere keer - we fietsen bijna een half jaar - een andere route, in ieder geval altijd op een stuk weg terecht komen, waar we nog niet eerder hebben gefietst. Wat betekent dat voor de ontwikkeling van het landelijk gebied?: ik heb tot nu toe nog nauwelijks gezien wat er in de buurt allemaal te zien is, er is verschrikkelijk veel te zien, er komen telkens nieuwe weggetjes, doorsteekjes bij,- nu weer een nieuw fietspad tussen Oene en Welsum, en het is telkens zo anders dan we niet meer weten dat we ter plekke al eerder geweest zijn.

Net de drukste week van het jaar achter de rug. Alles en iedereen moet omstreeks de langste dag plaatsvinden en iets organiseren. De week van het platteland, open dagen van de ecoboeren, zorg-boeren. Welsum bestaat 710 jaar, Taco heeft een autocross. Alles wordt gevierd, herdacht en gebruikt. Kan het allemaal niet iets minder. Gisteren was de open dag in het kader van de week van het platteland. Op zoveel locaties dat ik als consument gedacht zou hebben 'het zal wel, waar moet je beginnen'. Laat ik maar thuisblijven. Het weer was na de suoer-tropische vrijdag, op zaterdag ook niet erg uitnodigend. Tel eens op hoeveel mensen met alle activiteiten bezig geweest zijn om linten te spannen, kramen op te bouwen, toiletwagens neer te zetten, streekproducten te verkopen en ga zo maar door, dan zouden er wel eens evenveel organisatoren als bezoekers in touw kunnen zijn.
Voor boerderijkunst en boerderijkitsch hadden we voldoende belangstellenden en vooral geïnteresseerde belangstellenden en inspirerende deskundigen. Het is toch wel geel bijzonder dat mensen spullen inbrengen waar een verhaal bij hoort. Dat geldt ook voor de deskundigen die vazen, schilderijen, tegels moeiteloos in hun tijd kunnen plaatsen. De locatie was subliem, in een schuur op de Blankemate.
Deze week verder de tweede versie van het verhaal van Noordoost-Overijssel afgemaakt. Je merkt dat, als je met een gebied bezig bent, je iedereen wil vertellen hoe bijzonder het gebied is en overal het bijzondere ook in ziet. Eigenlijk ligt het ook voor de hand want in de loop van het proces kom je mensen tegen die met veel plezier wonen en werken. Of het nu in Ommen of Oud-Avereest is of in in Schuinesloot of Dedemsvaart. Iedere plek doet ertoe. Komende twee weken worden de uitkomsten besproken met de colleges. Ben benieuwd of het overkomt zoals we hebben bedoeld. In ieder geval al als commentaar gekregen dat opzet, inhoud en benadering verrassend is, en dat vind ik in alle geweld van rapporten en stukken een erg positief iets. Wat ook goed heeft gewerkt is de inbreng van een aantal 'vreemden' die we elk één iemand uit het gebied en laten interviewen. Dat levert echte beelden op, met respect van twee kanten, de interviewer en de geïnterviewde. De vorm van elk verslag is ook nog bijzonder.
Deze week verder het Landinrichtingsrapport Olst-Wesepe Sociaal-Economie afgemaakt en besproken en ook daar een wat andere toon getroffen. Ook een andere uitkomst.
Tenslotte het projectrapport Toegewijd Landschap van IJssellandschap gemaakt: een mooie productie, dankzij een korte inzet van Lies.
Komende weken nog een paar heldendaden en dan begint een korte vakantie. Wanneer dat precies is, weten we als gebruikelijk, pas als die begint. Een waarheen? Alle plaatsen hebben wel iets bijzonders en doen ertoe.

Deze dagen druk met bijeenkomsten. Als deelnemer en als organisator.
Vandaag een ontwerpbijeenkomst voor het traject Zandwetering van boven Deventer naar Zwolle. Eerst een half uur moeten wennen aan de manier waarop waterschappen, als organisator voor de nieuwe ontwerpen en waterdeskundigen vanzelfsprekend van de 'wateropgave' uitgaan. Wel rekening willen houden met andere functies maar onmiddellijk aan het tekenen en rekenen slaan. Voor je het weet is een stroomrichting al aangepast, een nieuwe bedding getekend (ver-ontdiepen van lopen en verbreden van de bedding) en, alsof het niks is, een bestaande loop verlegd of opgeheven. In no-time zijn nieuwe oplossingen bedacht en bedrijven verplaatst of nieuwe landgoederen verschenen. Maar het is nog alleen maar plannen, ideeën.
Zelf gisteren een bijeenkomst van de landinrichtingscommissie in het veld georganiseerd. Met de ervaring van de eerdere rit door het gebied Wesepe en Broekland (15 februari), deze keer iets meer kunnen letten op verdiepen van de discussie. De uitkomsten hebben we daarna tijdens een 'werkbuffet' kunnen voorleggen aan een goede en enthousiast meedenkende vertegenwoordiging uit het gebied, vertegenwoordigers van organisaties en enkele loslopende verstandige mensen.
En dinsdagavond bij het project IJsselhoeven, in het dorpshuis in Terwolde, de presentatie van een ontwerpatelier dat olv Ingrid van Herel en Boukje Overbeek de hele dag had plaatsgevonden. Er werden verrassende en inspirerende ontwerpen gepresenteerd: voor een nieuwe boerderij die 'morgen' gebouwd zou kunnen worden, een ontwerp voor een boerderij die over tien/twintig jaar in de polder bij Marle kan worden gerealiseerd, slim en kunstzinnig gekoppeld als ontwerp aan mogelijke dijken voor een groene/blauwe rivier. Nog een ontwerp: een simpele maar o zo fraaie "gedraaide-nok kapschuur" in Terwolde. Tenslotte een ontwerp voor een bestaand huis met schuren op de Wilpse Klei waar een energieke eigenaar aan de slag is maar richting nodig heeft over waar aan te beginnen en waar niet aan. Subsidiegevers moeten trots op ons zijn. Op 2-06-weer zo'n atelierdag maar die gaat dan over tuinen en erven. Welkom in Veessen, zie www.ijsselhoeven.nl.
Morgen nog een laatste bijeenkomst. Een tocht met zes 'buitenstaanders' die ons helpen met het maken van 'portretten' van mensen van verschillende snit in Noordoost-Overijssel. De tocht moet een beel van het gebied opleveren, zien of we de ziel van het gebied te pakken kunnen krijgen.
En dat allemaal na een paar ontspannend - inspannende dagen in Noorwegen eind vorige week voor het URBAL project.
Kortom druk, te druk eigenlijk maar alles zeer te moeite waard. Ben vast van alles vergeten. Bijvoorbeeld dat Lies Becker, het Amerikaanse petekind van Lies hier op vakantie is. En dat dochter Janne deze dagen met een Leader+ club en haar slow food consortium naar Cork, Ierland is. Heeft zij georganiseerd. O zo. Er gebeurt veel.

Stilaan kouder geworden maar de zon schijnt. Een prima week achter de rug. Een grote en verantwoordelijke opdracht gekregen, het maken van het ontwikkelingsperspectief voor Noordoost-Overijssel samen met Marian Tomasini van Equivalent. Onze kwaliteiten vullen elkaar goed aan, blijkt bij een paar meer projecten die we samen uitvoeren. Bovendien hebben we de opdracht verworven in concurrentie, en dat is ook een opsteker. Integratie van sociale en economische doelstellingen is nu toch echt de volgende stap in de ontwikkeling van het landelijk gebied en daar hebben we blijkbaar open oog en oor voor.
Deze week ook twee keer aan mogen schuiven aan een raadstafel. Vanuit het project IJsselhoeven, ingesproken bij de gemeenteraad van Voorst en van Olst-Wijhe. In Voorst ging het over een beleid op het gebied van Vrijkomende Agrarische Bebouwing, in Olst-Wijhe was het onderwerp de reconstructie. In beide gevallen gewezen op 'het nieuwe platteland' dat veel heterogener is dan LTO-Noord en de NVV als vaste vertegenwoordigers van het landelijk gebied, ons laten weten. Probeer te achterhalen wie er zit, woont, werkt, welke andere groepen te vinden zijn die meedoen, meedenken in het landelijk gebied en die energie mobiliseren los van alle groepsbelangen, procedures en stroperigheid, als het goed gaat tenminste.
Het organiseren van blijvende betrokkenheid in het gebied was ook een van de belangrijkste opmerkingen van de klankbordgroep van het project IJsselhoeven onder plezierige leiding van Jan Terlouw. Heel goed om een denktank te hebben, zo divers samengesteld en op vele fronten deskundig en inzetbaar.
Tenslotte deze week goede voortgang gemaakt met de projectontwikkeling voor IJssellandschap, zowel Lies als ik. Er komt veel los. Soms gaat het ineens heel snel allemaal. Gelukkig is ook de week van de paus voorbij. Ben het geheel eens met de Komrij die ons, het Westen, ervan verdacht dat er (een) goede show gemaakt kon worden van het doodgaan en de overlijdensrituelen van het hoofd van de kerk. Wat kon dat niet allemaal aan katholieke massa's nog op de been brengen - en zoveel jongeren -. Daarmee konden we de islamitische wereld nog eens laten zien dat 'we' er ook nog zijn.
Want het was een erg conservatieve en ieder geval voor Nederland en voor Afrika, om verschillende redenen, 'destructieve' regeerder. Een regeerder van één van de laatste mannenbolwerken, gedomineerd vanuit Italiaans, Spaanssprekende landen. Iets meer frivoliteit zou je daarom wel mogen verwachten.

De lente blijft nog even uit. Krol moest zich excuseren voor de al te optimistische voorspellingen. Hoe die man het klaarkrijgt enthousiast te vertellen dat hij ernaast zat is een bijzondere gave, een politicus waardig. Wat zijn we cynisch geworden over politici. Kom steeds meer mensen tegen die het niet mee opbrengen om de krant fatsoenlijk te lezen. Wie en wat je er weer in tegenkomt, het maakt je niet vrolijk. En dan krijgen we nog niet eens de dagelijkse aanslagen en doden in Irak meer te horen. Wat is dat? Tijdgeest, wachten op betere tijden, selectie, selectie verontwaardiging, gewoon het even moe zijn?
Het werk is veel leuker. Ineens komen er van alle kanten mogelijkheden om projecten voor IJssellandschap te realiseren lijkt het wel. De behoefte om te scoren met concrete projecten bij overheden wordt groter en op de een of andere manier leidt dat ook tot meer concreetheid. Je moet, als je in dit vak zit, dan wel erg uitkijken dat je aan allemaal die projecten en projectjes niet onevenredig veel tijd kwijt bent. Vorig jaar financieel geen geweldig jaar gehad maar ik heb nooit zo hard gewerkt heb ik de indruk. Blijkbaar teveel voor niets gedaan! Ik kan wel een paar projecten aanwijzen waarbij dat gebeurt, maar op de een of andere manier is het moeilijk om een oplossing te vinden hoe daar goed mee om te gaan.
Vorige week trouwens voor het eerst in mijn carrière een offerte toegelicht. Een vak apart. Nu maar hopen dat het iets oplevert. Onze benadering voor het maken van een gebiedsplan NOO week blijkbaar wel erg van de andere presentaties af. Hoeveel lef zullen de beslissers hebben om voor het minder gangbare te kiezen.

Een korte strenge winter. Sneeuw, vrieskou, scherpe wind, maar net geen natuurijs. Dat was heel jammer. En nu is de winter voorbij. Een sneeuwpop staat hier voor het raam te vergaan. De lente kan komen: de bomen zijn gesnoeid, de sneeuwklokjes al bijna uitgebloeid, vogels hebben het alweer druk. Ik ook. Offertes schrijven. Dat is leuk. Niet alleen omdat het misschien iets oplevert maar gewoon de mogelijkheid om weer eens wat nieuws te mogen bedenken, in een nieuwe omgeving aan de gang te gaan. Soms betrap ik me er wel eens op dat als het niet nieuw is, het dus niet interessant is. Dat is natuurlijk niet juist en brengt erg weinig op.
Afgelopen vrijdag de tweede bijeenkomst gehad van het project IJsselhoeven: met de bus met Jetse Hartmans aan het stuur - een van zijn kwaliteiten - de glibberige, gladde Wilpse Klei op om de landbouw en het landschap als identiteitsdragers in de IJsselvallei te bespreken. Weer heel veel belangstelling en goede verhalen van Jacomien Voorhorst, Coby Smeenk, Sietse van der Hoek en Reindert Schrijver. De bijeenkomst leverde geen nieuwe projecten op maar het was goed alles bijeen te zetten wat we al weten.
Voor IJssellandschap een heleboel nieuwe projectaanvragen liggen die allemaal uitgewerkt moeten worden. Vaak ontbreekt nog een stukje informatie of de committering.
Ik ben in het kader van het project in Wesepe en Broekland nu bezig om telefonisch meer informatie te krijgen: een enquete onder bedrijven en bewoners om meer beter te weten wat leefbaarheid is en hoe die bepaald wordt door economische en/of sociale motieven. Ik moet er niet aan denken om nog eens telefonisch te moeten colporteren: na één gesprek ben ik (het) al moe. Vorige week trouwens bij de Gulle Mand van Patricia Vreugdenhil en Angela Bennink (organiseren van gastvrijheid) in Broekland geweest. Wat een overtuiging, professionaliteit, inzet en creativiteit. Heel wat anders dan de ritselcultuur die zo vaak samengaat met ondernemen in het landelijk gebied: we beginnen gewoon en dan zien we wel; een oogje dichtknijpen, gedogen, gebruik maken van de niet altijd even adequaat functionerende overheid.
En zo is er nog veel te vertellen maar niet nu.

Druk bezig met het ombouwen van deze site. Moet wel, want al een tijdje is deze site niet meer bereikbaar. dat komt doordat XP de flash-intro niet meer herkent of als een potentieel virus (=vergelijk terrorisme) beschouwt. Ik weet zelfs niet hoelang de site al onbereikbaar is en hoeveel klanten ik ondertussen verloren heb. Dat zal wel meevallen want voor mijn type besognes is een website niet de gebruikelijke binnenkomer. Ik moet het hebben van het eigen, uitbreidende netwerk waarin ik me bewezen heb.
Maar de site moet wel werken en kloppen. Heeft allemaal te maken met Bill Gates die door het ontwikkelen van nieuwe service packs voor XP sommige toepassingen onmogelijk maakt. We zijn overgeleverd aan Microsoft, zoals dat heet. Het kost heel veel moeite en inspanning om daaraan onderuit te komen als je dat zou willen. Nu hoef je daarover niet meer na te denken; alleen je af en toe ergeren.

Afgelopen week druk gehad met bijeenkomsten. Een bespreking met een aantal ambtelijke vertegenwoordigers die het onderzoekje in Broekland en Wesepe in de gaten houden. Een tweede bijeenkomst om een subsidieaanvraag in het kader van 'Leven met Water' door te praten. En gisteren de bijeenkomst in het kader van Hoeve en Erf (IJsselhoeven) waar we de uitkomsten van de hoevegesprekken met belangstellenden en vooral belanghebbenden hebben besproken. Daarbij waren 60 mensen aanwezig in het dorpshuis in Welsum.
Ten opzichte van elkaar namen de drie bijeenkomsten in enthousiasme en energie toe. Je komt in de verleiding om te concluderen dat naarmate je meer met belanghebbenden te maken hebt en minder met bestuurders/ambtenaren de inzet en daarmee het enthousiasme groter zijn.
Dat is niet helemaal eerlijk want de bijeenkomst waren verschillend van doel, van omvang en aanpak. Maar het is ook wel weer een beetje waar.
Opdracht: vergroot de belangen en breng bestuurders en ambtenaren in contact met wat er echt omgaat.

Ben al te lang aan het constateren dat ontwikkelingsplanologie een onderwerp is waar ik wat mee moet. Laat de uitwerking van instrumenten maar over aan projectontwikkelaars, economen, regionaal ruimtelijke planners. Er is een opgave om de aanpak echt tussen de oren te krijgen en in de praktijk te brengen. Goedbedoeld gaat het om het de-conditioneren van ambtenaren en veel van de betrokkenen die uit heel andere controlerende en bestemmende traditie komen. Hoe doe je dat? Ik denk aan: combineren van planuitwerking en realisatie, rapid rural appraisals, betrekken bij de problemen van mensen via bestaande projecten. Doe iets met die hangende thema's als kern en buitengebied (dat is iets heel anders dan stad en platteland), met de uitkomsten en enthousiasme van de rijdende workshop naar Leipzig. De gemeenten moeten veel in regionaal verband uitwerken en aanpakken, daar ligt ook een schone taak. Tenslotte, hoe kom je van ruimtelijke kwaliteit tot integrale kwaliteit: integratie van fysiek-ruimtelijk, sociaal en economische doelen.

Ontwikkelingsplanologie beschreven in termen van een kernkwadrant

kernkwaliteit decentraal wat kan en centraal wat moet; economie is leidend; betrek maatschappelijke partijen.	valkuil regie uit handen geven leidt tot helemaal geen regie meer; economisch belang is alleen zaligmakend
allergie Pronk en de Vijfde Nota; alleen ruimtelijke overwegingen bepaalden wat wel of niet kon.	uitdaging decentraliseer alleen dat wat hoognodig moet; zorg voor een controlerend systeem; train hen die ermee te maken krijgen denk integraal

Nu heb ik het even niet meer over het thema ontwikkelingsplanologie, totdat ik de oplossing heb en ermee aan het werk ben.
Op zoek dus naar het nieuwe platteland.