Vanmiddag met Joke Koppius, website specialiste van Andersites, deze en de site van IJsselhoeven.nl doorgenomen. Ik wist wel dat er het geheel nog niet was zoals het hoorde maar dat ik het potentiële bezoekers zo lastig maakte, had ik niet in de gaten. Actie is dringend gewenst. Excuus voor de overlast. En het is nog wel zo'n mooie flash-intro op HX! Maar ja als niemand daarna de site meer binnenkomt of die weg klikt, dan schiet het ook niet op.
Vanavond bespreken we in de leesklub, Geachte Muizenpoot van de grootogige, veelgelezen, slechtsbegrepen FtHvdB. Ook de moeite waard.

Vorige week vrijdag deelgenomen aan de Werkplaats Vitaal Platteland. Het Ministerie van LNV gaat het land in om in drie gebieden te horen hoe het staat met de uitvoering van de Agenda voor een Vitaal Platteland. Deze werkplaats vond plaats in Noordoost-Twente. Wat opvalt in zo'n bijeenkomst zijn de voortdurende opmerkingen over de achteruitgang in het landelijk gebied, de absolute ellende die je op het platteland zou aantreffen. Ik maakte nog een opmerking dat de werkelijke problemen, ook in de toekomst, in de steden liggen en dat het platteland zijn zegeningen moet tellen.
Dat viel me gisteren ook weer op toen ik met Jaap Starkenburg op bezoek was bij de boerderij-lodges van Droste, het hotel gedreven door Harald Droste top-ondernemer in Tubbergen die, in Hezinge een aantal fantastische, heldere, ruime boerderijappartementen heeft (laten) realiseren onder zijn beheer in een voormalige varkensstal.
Als je door het land rijdt dan zie je de 'weelde', de rijkdom in het landelijk gebied en in de dorpen: kapitale huizen in eigen beheer gebouwd door de plaatselijke jongeren, die allemaal wel een of meer bouwvakkers in de familie hebben. Buurthuizen, verenigingen het zit allemaal wel goed. Natuurlijk verandert er het een en ander maar het is niet treurigheid die als eerste opvalt.
Morgen een bijeenkomst met maatschappelijke partijen over het nieuwe beleid voor Vrijkomende Agrarische Bebouwing in Overijssel. Dat beleid is ruim - dat zie je ook in Tubbergen, waar men er overigens ook heel creatief mee omgaat - en wordt nog ruimer. Maar men wil het allemaal nog nog veel ruimer want anders is het landelijk gebied ten dode opgeschreven, zegt men.

Kwam in de krant het begrip 'meervoudige identiteit' tegen, als een alternatief voor multiculturaliteit of voor het alleenrecht voor dé Nederlandse identiteit die we nu afdwingen. Nederlanders (het ging overigens over Engeland) kunnen makkelijk meerdere identiteiten hebben: Nederlander maar ook bewoner van wijken, gebieden of bevolkingsgroepen. Of makkelijker: Nederlander en tevens moslim, belijdend protestant, fortuynist, hells angel. Als je identiteit zover wil oprekken en het 'zijn van .... ', wettelijk is toegestaan.
Er is niets aan de hand als de identiteiten samenvallen. Of wanneer het zijn van Nederlander de andere identiteiten een plaats geeft en omgekeerd. Het is daarentegen een groot probleem, misschien wel hét probleem van Nederland op dit moment, als het gescheiden identiteiten blijven; de ene (h)erkent de andere niet. Verder zal ik me niet meer bezighouden met deze hype-discussie ?

De terreur van de groepsmail. Het gaat zo makkelijk. Je krijgt een mail die aan een hele groep is verstuurd. En dan begint iedereen te reageren. Eigenlijk wil je gewoon nog even nadenken of gewoon niet reageren. Daar komt alweer de volgende reactie. Reünies worden zo georganiseerd. Gewoon rust bewaren, je niet laten opjagen en zelf niet automatisch groepsmail wegsturen.

De dag van de vrije meningsuiting of het einde ervan. Theo van Gogh doodgemaakt is een verschrikkelijk iets. In de VS wordt Bush misschien wel herkozen.
Er is een relatie tussen beide gebeurtenissen. Bush die vindt dat hij de democratische, christelijke, kapitalistische ethiek mag opleggen aan een land (in ruil voor olie!) en een volk waar hij niets van wil begrijpen. Daarbij zouden ondertussen al 100.000 doden gevallen zijn. Theo van Gogh die natuurlijk zijn vrije mening mag laten horen en zien, maar daarbij erg graag over de schreef ging. Natuurlijk geen reden om ....

In alle gevallen een groot gebrek aan respect voor andere culturen en wat mensen beweegt. Dat is de andere kant van onze freedom of speech. Het is armzalig en gevaarlijk als het gebeurt zonder respect en zonder kennis van zaken. Het ene kan niet zonder het andere.

Een deze dagen is de Wende 15 jaar geleden. Het overwegende gevoel dat mensen daar hebben, na zoveel jaar, is een "Gefühlskälte" en ze 'verwijten' mensen van buiten dat ze op een volstrekt a-historische manier aankijken tegen wat de DDR voorstelde en wat het voor hen betekende.

Iedereen een paar jaar naar een buitenland. Dat zou helpen, aan alle kanten.

Vrijdag gewandeld in de Gelderse Poort. Zaterdag doorgereden naar Insel Hombroich. Daar wordt het steeds mooier en vertrouwder. Nu het Raketenstation steeds meer betrokken is bij de rest, wordt de rust van Insel Hombroich weliswaar belast met de voorlopige onrust van het Raketenstation (een oude Navo basis, maar het nieuwe paviljoen van Tadao Ando is echt heel mooi en heel anders. In het voorjaar organiseer ik er een reis naar toe. Je bent welkom.

De Gelderse Poort. Toen Lies en ik er wandelden vielen ons een paar dingen op: wat is het gebied toch druk: verkeer, mensen, toeristen, dijken, wegen, dorpjes. Overal is iets. Wat is er op de verschillende plekken toch weinig over van het leesbare landschap: geen heggen meer, wel grote stukken land, fruitteelt. De Millingerwaard is bijzonder maar ook weer bijna teveel van het goede en het gemaakte: Koniks, Galloways, ooijbossen, struinen. Het zal toch niet zo zijn dat de uiterwaarden langs de IJssel straks allemaal dit Millingerwaard-achtige karakter hebben. Er is meer verfijning nodig. De IJssel verdient dat ook.
En dan doet het deugt dat Bram van de Klundert in zijn column in Landwerk (5-2004) het over dezelfde dingen heeft: hij eindigt zijn verhaal met: ".....ik kom er ook op uit dat er veel meer te kiezen valt over de invulling (van de natuur, landelijk gebied, GH) dan klassieke natuurbeschermers en biologen ons willen doen geloven. Er zijn nieuwe vormen van ontwikkeling mogelijk. Natuurontwikkeling hoeft niet via de achteruitkijkspiegel, gericht op zogenaamde referentiesystemen. We kunnen ook ruimte bieden aan het onverwachte, aan een dynamiek die je met verlangen vooruit doet kijken."

Dus ook plastic bomen, groen, geel en rood.

Een paar dagen geleden met Marjon Parée van Staatsbosbeheer Arnhem uitvoerig gepraat over de 'natuur-speeluiterwaard' Bakenhof in Arnhem. Daar ook langsgefietst op een SBB fiets met te zachte banden. Ter inspiratie, om voor IJssellandschap te komen tot het inrichten van een meer recreatieve, speel, natuur, avontuur uiterwaard in Deventer. Interessant om te horen waar het om gaat bij zo'n project. Wat zou het meeste tijd vragen? Twee jaar bezig geweest met het organiseren van het proces, de aanlegvergunningen, RWS, gesprekken met de buurt, zorgen dat er een club komt die de speeluiterwaard adopteert en ervoor gaat. Het feitelijke ontwerpen en inrichten is nauwelijks werk. Jammer dat Landwerk er zo'n lullig stukje over schrijft. (Landwerk, tijdschrift voor de inrichting van het landelijk gebied,-08-2004)

Tijdens de reis afgelopen weekend nog een discussie gehad over wat de DDR haar burgers aangedaan heeft, vrijheid ho maar. Marian (Tomasini) was er duidelijk in. Oordeel vanuit de situatie toen en kijk ook wat er in aanzet aan goeds gebeurde. Diezelfde boodschap zat op een andere manier ook in de documentaire van Petra Lataster gisteravond laat. Die keerde na twintig jaar als ehemalige DDR- Bürgerin terug naar Dessau/Leipzig; ze zocht haar oude klasgenoten op. Het waren verhalen van weemoed, weinig wrok, wat-hebben-we-nu.

Gisteravond had Pascal Smits van de Petrus Hoeve, die ik begeleid in zijn ambitieuze bedrijfsontwikkeling, een extra kookklas georganiseerd met een aantal 'loslopende' mensen. Normaal heeft hij groepen, totaal een man of 15 die deelnemen aan zijn kookklassen. Deze keer dus een los verband. Gekookt en heerlijk gegeten met veel regionale producten. Het tussengerecht maakte ik samen met Jan van den Broek, een van de initiatiefnemers van het innovatieplatform Aa-dal. Afgesproken om volgende week met hem en Pascal het gebied in te gaan en met nieuwe ogen te kijken naar de streek. Want de Petrus Hoeve wil een duidelijke schakel zijn tussen boer en consument en tussen het gebied en de bezoeker.
Aan het einde van de avond belde dochter Janne. Ze had de trein gemist vanuit Tilburg. Ze kon nog in Den Bosch komen. Heb haar daar opgehaald. Terug naar huis zaten we als twee plattelandontwikkelaars te praten en uit te wisselen. Zij doet haar afstudeerproject voor de HAS bij een groep biologische boeren in en rond Hilvarenbeek, die gezamenlijk een aanbod willen ontwikkelen en innovatief bezig zijn met het landelijk gebied. Ze had net met het AKK contact gehad, ik vertelde over de contacten met het Innovatienetwerk Groene Ruimte en Agrocluster, o.a. de 'buurderij' van Mathieu Wagemans, die mogelijk iets kan betekenen voor de IJsselvallei - als het tenminste lukt in dat spirituele gezelschap, maar dat terzijde.
Ik zag Janne dus al in HX. Maar ze moet nog afstuderen en dan wil ze nog verder voor een Masters in Wageningen. Ik moet dus nog even door maar ze zou straks een waardige opvolger kunnen zijn. Is vandaag ook nog jarig!

Eergisteren had ik het met Gerbrand Wijers, kompaan in Y3, over de ontwikkelingen in de IJsselvallei en we zeiden tegen elkaar dat het feit dat er na de MKZ in de IJsselvallei eigenlijk nog betrekkelijk weinig beweegt, te maken heeft met het gemis aan een gezamenlijke visie op het gebied en daardoor een gezamenlijkheid in het benoemen van problemen en het zoeken naar oplossingen. Er is de VIJZ, Toer de Boer op, Stichting Doe; er zijn beperktere initiatieven, maar veel consideratie heeft men niet voor elkaar. Iedereen is voor een belangrijk deel bezig met de strijd om 'boven te komen te liggen', de baas te worden.
Zijn er dan andere gebieden waar dat ondergrondse (en bovengrondse) gevecht minder is en welke zijn dat dan? Van Twente heb ik al eens vaker de bestuurlijke strijd opgemerkt, maar op het platteland gebeurt daar van alles en ik kom daar de competitie niet zo tegen. De ROSKAM ziet overigens iedere week de bloedige strijd wel! De Achterhoek lijkt een redelijk gelijke koers te varen. Het KAN gebied, De Veluwe, ogenschijnlijk zijn ze minder het toneel van elkaar beconcurrerende partijen.
Een objectief oordeel kan ik niet geven daarvoor zit ik er teveel in, maar komt die richtingloosheid door gebrek aan tijd (we zijn nog niet zover), doordat de IJsselvallei in feite onbegrensd en 'over' is (het ligt tussen andere gebieden, de Veluwe, Salland/Graafschap, in. Ook sociologisch is het een versnipperd geheel (godsdienst, oriëntatie, grote/kleine landbouw). Of komt het gewoon omdat er heel veel echt betrokken partijen zijn die elkaar voorlopig nog niet gunnen dat ze het voortouw nemen en bijvoorbeeld iets meer subsidie kunnen krijgen en bij de provincies hoger scoren? Of is het alleen een kwestie van persoonlijkheden? Lijkt me te simpel.

Freek de Jonge over de huidige tijd: we zijn niet meer in staat te wachten tot het moment dat het zich aandient, dat het zich voltrekt. De opgefokte mediabelangstelling voor iets wat straks staat te gebeuren: het uitkomen van een film, de Europese voetbalkampioenschappen. Het kan alleen maar tegenvallen. Ik heb wel eens de indruk dat in de ontwikkeling van het landelijk gebied ook zo gaat. Het moet allemaal van vandaag of morgen kunnen plaatsvinden, gewaardeerd worden. Iedereen rolt over elkaar heen met vernieuwing, wet- en regelgeving hadden allang aangepast moeten zijn. Maar natuur en de menselijke natuur hebben hun eigen tempo en dat is soms langzaam.

De vakantie is voorbij. Klamer constateerde - zie 5-07-- dat Nederlanders vinden dat ze echt op vakantie moeten; vier weken naar het buitenland, anders telt het niet. Wat een verlies aan productie! Maar een vakantie waarbij je, om verschillende redenen, aan huis blijft, is de andere kant. Morgen dus weer gewoon voluit aan het werk. Da's goed.

In Landleven, het lifestyle buitenblad, staat een uitgebreid artikel over de IJsselhoeven.

Lees net een verhaal in de NRC over de overheid die probeert het vertrouwen van de burger terug te krijgen onder andere door aanpassing van het bestuur (de gekozen burgemeester en de herziening van het kiesstelsel zouden oplossingen zijn; nee dus) en door geen plannen meer maar krachtige uitvoering, de handen uit de mouwen en meer van dat soort retoriek. Ook natuurlijk minder inschakelen van adviseurs. Zal wel.
Maar daar gaat het naar mijn mening niet om. Waar wel om? Grote overheidsapparaten, ministeries - en ik denk dat dat voor alle grote organisaties geldt - hebben heel veel moeite om te weten hoe de praktijk in elkaar zit en als ze iets nieuws ontwerpen, maken, de-handen-uit-de-mouwen, dat gebeurt dan vanuit de kantoren, vergaderingen en workshops binnen de eigen organisatie. Af en toe gaat men het gebied in, het land in, de werkvloer op. Maar verder blijft het een abstract verhaal. In het veld moet het wel gebeuren En dan heb ik het niet over wat de mensen vinden of het Volksempfinden, want dat leidt alleen tot populisme. Maar er is iets anders: echte betrokkenheid en verantwoordelijkheid van mensen en organisaties die het raakt en er mee bezig zijn. Zoiets.

Gisteren trouwens met mijn leesclub op reis geweest naar Almere (land-art objecten en het nieuwe stadshart) en naar Hilversum, de Zonnestraal, het deels gerestaureerde sanatoriumcomplex van de diamantbond met de prachtige gebouwen van Duiker. En je krijgt er de filosofie en achtergronden mee. Wat een paternalisme en betrokkenheid. Het past niet meer in deze tijd, helaas Maar wat levert het niet op aan schoonheid in gebouwen en in zorg voor elkaar?
Misschien is dat ook wel iets van wat ik hierboven bedoelde.

Het wordt tijd dat gebiedsgericht werken, de gebiedsgerichte aanpak, wordt gedefinieerd.
De wereld van projectontwikkelaars gebruikt de term voor projecten die op de schaal van een regio worden opgepakt. (Friso de Zeeuw in het Financiële Dagblad). Dat wat vroeger vanuit de nationale overheid gebeurde (in de tijd van de Vijfde Nota etc), moet nu op een lager schaalniveau worden opgepakt, namelijk vanuit de provincie en de regio's.
Daarentegen vanuit plattelandsvernieuwing - zoals dat eerder heette - betekent gebiedsgericht werken, het werken vanuit een gebiedsidentiteit, op een integrale manier, samen met alle betrokkenen waaronder de particuliere partijen. Veel meer dus een procesbenadering.
De twee interpretaties raken elkaar wel, want hoe je de term ook gebruikt, samenwerking tussen de partijen is van cruciaal belang. Laat gebiedsgericht werken geen tijdelijk iets blijken te zijn.

Hoe ontwikkelingen kunnen gaan. We doen ons best om de sporen van een erg intensieve landbouw te verzachten door een vriendelijkere inrichting, groener en natuurlijker, van het landelijk gebied. Wat moet je dan met het volgende: in de krant staat het bericht dat in Drente een heel bedreigende parasiet is gevonden die rundvee dodelijk kan treffen. De oplossing zou zijn, volgens een dierenarts, om bosjes rondom weiden op te ruimen. Bijna gelijktijdig het bericht dat de weidegang van koeien voortaan betaald moet worden volgens het CDA; dat vanwege de strengere mestwetgeving.

Vandaag geïnterviewd voor Overijssels Buiten, het blad van de reconstructie, voor de rubriek de mening van …. Dat ging over de economische doelstelling van de reconstructie. Ik bleek daar toch wat over te zeggen te hebben. Er is helaas maar voor één kolom ruimte dus zien wat ervan overblijft.
Waar komt het op neer? Goed dat er aandacht is besteed aan de economische doel vanaf het begin. Het was als een 'parallel spoor' en zeker in het begin wat argwanend bekeken door de zware fysiek-ruimtelijke inzet bij de reconstructie-uitwerking maar later zij de resultaten toch overgenomen in het plan. Het wachten is nu op de uitvoering via projecten die al weer bijna een jaar op de plank liggen. Mensen in het gebied hebben daar geen boodschap aan. Die willen aan de slag terwijl de provincie haar structuren nog in orde moet brengen. De programmabureaus, aanjaagteams moeten snel zichtbaar worden in het gebied en initiatieven helpen verder te brengen. Want vanzelf komt het zelforganiserend vermogen niet van de grond. Dat alles hield en houdt me bezig.

Bijna de langste dag. En het lijkt erop dat iedereen daar iets mee wil. Of is het toevallig dat dit weekend alles open gaat: overal open dagen, streekmarkten, kunstmanifestaties. Wat was er al niet georganiseerd hier in de buurt: biologische landbouw (oa Averheino), zorgboerderij (van de Weerd, Oene), Proef het platteland (Heino), Toer de Boer op (Oene), kunstroute Okkenbroek, en dat zijn er nog maar een paar. Volgende week gaat alles open in het kader van de week van het platteland. Na het bezoek van een paar evenementen zaterdag, met Janne als toekomstige HX, en WH de balans opgemaakt: het is veel van hetzelfde, jammen, huisvlijt en streekproducten; als er geen toestroom van honderden mensen is dan is de opzet ongezellig ruim, zeker als het weer windering en niet al te warm is. de bezoekers zijn allemaal ouderen of gezinnen met jonge kinderen, geen niet-witten, gemiddelde leeftijd 40+. We praatten erover hoe je anderen (jongeren, allochtonen, zij die nu niet komen) zou kunnen bereiken. Meer avontuur, verrassing, intimiteit, huiskamerachtige settings, fysiek verbinden stad en land, zelf doen, 'het hoeft niet allemaal mooi te zijn', passie en doorleving. Maar eens verder over denken, want deze formule overleeft zich wel erg snel denk ik.
Zondag in Helden-Panningen met mijn moeder ook een streekmarkt bezocht. In die omgeving ben ik opgegroeid. Op de markt presenteren zich nu boerderijen die ik nog ken als gemengd bedrijf in een traditionele setting en nu overleven als zorgboerderij, venkelkwekerij,door wijnproductie of als camping met forellenvijver. De verandering komt dan erg dichtbij.

Voor beginnende eenpitters.

Maak je niet te druk om schriftelijk promotiemateriaal. Daarin kun je je nauwelijks profileren. Je moet er zelf bij zijn. Een website is wÈl zinnig want het dwingt je om je zaken voor elkaar te hebben en telkens te verversen. Dat is niet gemakkelijk, blijkt.

Twello heeft de televisie weer gehaald. Jiskefet. Met het onderscheid tussen 'de bebouwde kom' en 'de onbebouwde bebouwde kom'. Als die er tenminste nog zou zijn aan de rand van Twello, als Koch als militair terugkwam van een onduidelijke missie. Hij zou dan een brommerzaak beginnen: Brommerland of Brommerpark, of zoiets lulligs.

Vandaag een succesvolle opening gehad van het project IJsselhoeven. Het was mooi weer, heel veel belangstelling van officiële en gewone zijde. Wat opviel was de betrokkenheid van zoveel mensen bij hun eigen hoeve om te wonen en te werken en het zoeken naar kwaliteit. Men wil het allemaal ook mooi hebben en houden. Veel van de discussie ging, willens en wetens toch over de mogelijkheden en vaak onmogelijkheden om de overheid en instanties mee te krijgen voor veranderingen die in de ogen van de ondernemen noodzakelijk zijn en ook logisch maar waar wet- en regelgeving moeite mee heeft, ook als het beleid meer ruimer zou toestaan. Op veel vlakken ligt er een taak voor de werkgroep IJsselhoeven: ondersteuning en lobbyen voor het mogelijk maken van nieuwe functies, advies bij bouw en verbouw, zelf in de markt opereren, ontwerpen vanuit het gebied, een eigen idee over de gebiedsontwikkeling, contact met gemeenten en provincies, met historische en leefbaarheidsclubs in het gebied. Men verwacht veel, aan de slag.

Alarmerende berichten: de reconstructie zou er in Noord-Brabant toe kunnen leiden dat de varkensstapel in de toekomst zou kunnen toenemen met een factor vier: van 4,7 miljoen naar 19,3 miljoen varkens. Dat zou gebeuren als de volle ruimte die per (nieuw) bouwblok bestaat, gebruikt zou kunnen worden. Het gaat om bouwblokken met een grootte tot 2,5 ha!. Terwijl we dezelfde week ook horen dat het aantal dieren moet inkrimpen met tien procent en dat boeren de koeien niet meer in de wei willen laten omdat ze anders teveel geld kwijt zijn door de extra milieubelasting. Voorlopig zijn we in de reconstructie nog steeds niet in geslaagd om zaken met elkaar in verband te zien en tot een goede afweging te komen die stand houdt ook in de toekomst. Daarom is het in ieder geval verheugend dat een bespreking met de voorzitters van de 7 reconstructiecommissies in Noord-Brabant en de gedeputeerden Rüpp en Hoes, opleverde dat de sociale en economische doelstellingen à la TELOS echt onderdeel gaan vormen van de plannen voor het landelijk gebied.